НИГАРОНӢ АЗ АФЗОИШИ БЕМОРИИ СИЛ ДАР ВИЛОЯТИ БАДАХШОН

Мақомоти беҳдоштии вилояти кӯҳистонии Бадахшон аз афзоиши қобили таваҷҷӯҳи ибтило ба бемории сил дар ин вилоят ибрози нигаронӣ мекунанд. Ба гуфтаи онҳо, аз соли 2005 мелодӣ ба ин сў раванди густариши бемории сил дар вилояти Бадахшон суръат пайдо кардааст.

Бавижа, дар Ишкошим ва Рўшон, ду ноҳияи ин вилоят, тайи солҳои ахир ин беморӣ дар таносуб бо ҳар 100 ҳазор нафар аз ҷамъият то 180 дарсад афзоиш пайдо кардааст. Дар ин бора Маҳзур Меҳтаршоев, масъули маркази мубориза алайҳи бемории сил дар Бадахшон, ба Би-би-сӣ иттилоъ дод. Оқои Меҳтаршоев гуфт, ки дар соли гузаштаи мелодӣ дар қаламрави вилоят ҳудуди 300 нафар барои бори аввал мубтало ба бемории сил шудаанд, ки ин рақам нисбат ба солҳои қаблӣ бештар аст.

Дар панҷ моҳи соли ҷорӣ дар ин вилоят 65 нафар барои бори аввал мубтало ба ин беморӣ шудаанд. Ин дар ҳолест ки дар ҳамин давраи соли гузашта дар вилоят танҳо 50 нафар ба ин беморӣ мубтало шуда буданд. Ба гуфтаи масъули маркази мубориза алайҳи бемории сил дар Бадахшон, дар ҳоли ҳозир дар қаламрави ин вилоят раванди афзоиши беморони силли ба истилоҳ “хонаводагӣ” зиёдтар ба мушоҳида мерасад.

Бино ба иттилоъи ин манбаъ, бавижа дар минтақаҳои Вахони ноҳияи Ишкошим ва Бартанги ноҳияи Рӯшон мавориди ибтилои чанд узви як хонавода ба ин беморӣ зиёд рух додааст. Шафтолу номи мустаъори як нафар аз беморон дар шифохонаи силли шаҳри Хоруғ аст, ки мегӯяд ӯ барои мудовои худ ба ин беморхона аз деҳаи дуруфтодаи Рошорви Бартанг омадааст.

Ба гуфтаи ӯ, ҳамзамон бо ӯ, як бародар ва хоҳари дигараш низ дар ин бемористон ба далели мушобеҳ бистарӣ ҳастанд. Шафтолу гуфт, ки ин беморӣ ба аҳли хонаводаи онҳо аз як амӯзодааш сироят кардааст. Вай афзуд амӯзодааш, ки солҳои дароз дар Русия муҳоҷири корӣ буда, дар он ҷо ба ин беморӣ мубтало шуда ва сипас ба хонааш баргаштааст.

Вай бемориашро аз наздикон ва пизишкон пинҳон дошта ва талош кардааст аз роҳи суннатӣ табобат кунад. Вале шифо наёфта ва атрофиёнашро низ ба ин беморӣ мубтало кардааст. Тавре ки масъулони бемористони силли шаҳри Хоруғ гуфтанд, дар ҳоли ҳозир беш аз 30 дарсади беморони бистарӣ дар ин беморхона афродеанд, ки дар муҳоҷирати корӣ дар Русия ва ё кишварҳои дигари ҳамсуд ба сар бурдаанд.

Набот Доидихудоева, мудири созмони ғайридавлатии “Мадина”, ки ҳадафаш огоҳсозии муҳоҷирон дар бораи хатароти бемориҳои вогир ё сироятист, гуфт, ки далели аслии ибтилои бештари муҳоҷирони кории тоҷик дар Русия ба ин беморӣ набудани шароити муносиби зиндагӣ дар маҳалли корашон аст. Аммо Маҳзур Меҳтаршоев далели афзоиши ибтило ба бемори сил дар Бадахшонро густариши фақру бекорӣ дар минтақа ва камбуди ғизоҳои қавӣ медонад.

Аз сӯйи дигар, ӯ мӯътақид аст, ки иҷрои тарҳҳои тоза дар ин замина ба сабти шумори бештаре аз мубталоён ба бемории сил мусоъидат кардааст. Оқои Меҳтаршоев мегӯўяд, ки агар дар даврони Шӯравӣ дар тамоми қаламрави Бадахшон танҳо як маркази мубориза алайҳи сил вуҷуд дошт, ҳоло бахшҳои ин марказ дар ҳамаи навоҳии вилоят фаъолият мекунанд.

Ба гуфтаи ӯ, бо истифода аз дастгоҳҳои мудерни пизишкӣ ошкор кардани сил ба василаи озмоиши хилти балғами бемор ҳамакнун дар тамоми бемористонҳои вилоят имконпазир шудааст. Далели дигари ифшо ва сабти бештари беморони сил афзоиши кормандони довталаб дар маҳаллҳост, ки бо сокинон вохӯрда ва дар бораи нишонаҳои амрози мусрӣ ё вогир сӯҳбат мекунанд ва онҳоро барои муроҷеъа ба пизишкони ҳирфаӣ ва марокизи беҳдоштӣ ҳидоят мекунанд.

Вилояти кӯҳистонии Бадахшон аз фақиртарин манотиқи Тоҷикистон маҳсуб мешавад. Бино ба омори ғайрирасмӣ, мизони бекорӣ дар ин минтақа ҳудуди 80 дарсадро ташкил медиҳад. Аз ҷумлаи 210 ҳазор ҷамъияти ин вилоят ҳудуди 80 ҳазор нафар аз афроди мустаъид ба кор дар Русия ва кишварҳои дигари ҳамсуд ба унвони муҳоҷири корӣ зиндагӣ мекунанд.

Коршиносони маҳаллӣ мегӯянд, ки обу ҳавои номусоъид, мавқеъияти ҷуғрофиёии бисёр баланд аз сатҳи дарё (баҳр), заминҳои санглох ва камҳосил, гаронии нархи маводди мавриди ниёзи аввалия нисбат ба дигар минтақаҳо аз далоили дигари афзоиши бемориҳои ба истилоҳ “иҷтимоъӣ”, назири сил, дар Бадахшон аст.

Тавре ки масъулони бахши беҳдошти ҳукумати вилояти Бадахшон гуфтанд, беморони сил аз доруҳои вижаи зиддисил ба таври ройгон бархӯрдоранд ва давлат барои муддате ғизоҳои муққаввиро барои онҳо ба таври ройгон таъмин мекунад. Тоҷикистон барои мубориза алайҳи бемории сил дар қаламрави худ ба иҷрои тарҳи миллии муқобала бо густариши бемории сил барои солҳои 2010-2015 машғул аст.

Мақомоти Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Сандуқи Ҷаҳонӣ (Global Fund), тарҳи HOPE, тарҳи мубориза алайҳи вируси камбуди масунияти инсонӣ (ВИЧ ё HIV) ва бемории ЭЙДЗ (СПИД ё AIDS), сил ва молориёро ба иҷро гузошта ва барои беҳтар кардани шароити фаннии марокизи мубориза алайҳи сил ва бозомӯзии мутахассисон низ тарҳҳои зиёдеро анҷом додааст.

Дар ҳоли ҳозир, дар шаҳри Хоруғ сохтмони як бинои дуошёнаи мудерн оғоз шудааст, ки ҳазинаи сохтмони онро Сандуқи Ҷаҳонӣ (Global Fund) бар ӯҳда гирифтааст. Қарор аст дар маркази вилояти Бадахшон шифохонаи ҷадиде бо озмоишгоҳи нави бемори сил ҳам, ки зарфияти бистарӣ кардани 60 нафарро дорад, сохта шавад.