АБДУРАУФИ ФИТРАТ «МУХТАСАРИ ТАЪРИХИ ИСЛОМ» 1
Аз таҳиягарони сомонаи «Рӯзгор»
Муштариёни гиромӣ! Мо азм намудаем, ки зери рубрикаи «Дин насиҳат аст» варианти электронии як силсила китобҳоеро, ки дар бораи таърихи дини мубини ислом аз сӯйи муаллифони шинохта навишта шудаанд ва қиммати таърихиву маърифатӣ доранд, ба тадриҷ пешкаши шумо намоем. Нахуст китоби Абдурауфи Фитрат «Мухтасари таърихи ислом»-ро, ки он бори аввал бо ҳуруфи ниёгон соли 1915 дар матбаъаи Гозоруф дар шаҳри Самарқанд ба табъ расидааст ва соли 1991 онро олими шинохтаи тоҷик профессор Абдулҳайи Саидзодаи Муҳаммадамин ба ҳуруфи кириллӣ баргардон карда дар нашриёти «Ирфон» чоп кардааст, манзуратон мекунем. Чуноне, ки таҳиягари он дар сарсухани аввалин нашри кириллии ин китоб овардааст: «Ин китоб арзиши бузурги маърифативу тарбиявӣ дошта, ақидаву тасаввуроти нодуруст ва машкукро дар бораи ислом ва моҳияти он аз байн мебардорад, ба дидаҳо нур ва ба дилҳо сурур мебахшад, мардумро бо ахлоқи ҳамидаву сифатҳои писандида ба шоҳроҳи зиндагӣ ҳидоят мекунад». Аз ин ба баъд ҳар ҳафта як қисмате аз ин китобро дар ин гӯшаи сомона пешниҳоди шумо, азизони дил, менамоем.
БИСМИЛЛОҲИР РАҲМОНИР РАҲИМ
МУҚАДДИМА
ТАЪРИФИ ТАЪРИХ
Таърих илмест, ки аҳволи миллатҳои гузашта ва сабабҳои тараққиву таназзули онҳоро мефаҳмонад.
ТАҚСИМИ ТАЪРИХ
Таърих ду қисм аст: таърихи умумӣ ва таърихи хусусӣ. Таърихи умумӣ таърихест, ки аҳволи ҳамаи миллатҳо ва ҷамоъаҳоро дар ӯ менависанд. Таърихи хусусӣ таърихест, ки аҳволи як миллат ва ҷамоъатро дар ӯ менависанд. Таърихи ислом ҳам таърихи хусусӣ аст. Таърихи ислом аз зуҳури ҳазрати Пайғамбар (с) ва интишори дини ислом баҳс карда, сабабҳои тараққӣ ва таназзули олами исломро ба мо мефаҳмонад. Бинобар он донистанаш барои ҳар мусалмон даркор аст.
ҚИСМИ АВВАЛ: АСРИ САЪОДАТ
АҲВОЛИ РУМ ВА ЭРОН ПЕШ АЗ ЗУҲУРИ ИСЛОМ
Вақто ки таърихи исавӣ аз панҷсад мегузашт, дар дунё ду давлати бузург мавҷуд буданд: яке Рум, дигаре Эрон. Подшоҳони инҳо доимо ба сари якдигар лашкар кашида, муддатҳои дароз ҷанг мекарданд. Оқибат аз қувват уфтода, ҳар як ба мамлакати худ рафта, зӯр зада, лашкару пул ҷамъ менамуданд ва боз ба ҷанги ҳамдигар меомаданд. Аз тарафи дигар, мардуми ин мамлакатҳои васеъ ҳам ба анвои бадаҳлоқӣ ва беандешагӣ мубтало буданд.
Гоҳо ба сабаби ихтилофоти динӣ ва гоҳо ба баҳонаи азлу насби подшоҳон ба рӯи ҳамдигар шамшер мекашиданд. Фисқу фуҷур, ғасбу ғорат, ҷавру зулм низ дар ин мамлакатҳо бо камоли сахтӣ ҷорӣ буд. Бинобар он, ин мамлакат рӯз ба рӯз харобтар ва адади мардумаш камтар мешуд.
ҶАЗИРАТ-УЛ-АРАБ ВА АҲВОЛИ МАРДУМИ ОН ҶО
Дар ҷониби ҷанубии ин ду мамлакат, як қитъа замини дигар ҳаст, ки ӯро Ҷазират-ул-Араб мегӯянд, аҳолии ин ҷо араб мебошанд. Ҷазират-ул- Араб мисли мамлакатҳои Рум ва Эрон обод нест, балки бисёртаринаш заминаш регзор буда, дар баъзе ҷойҳояш қитъа- қитъа ободӣ мавҷуд аст. Машҳур ва муборактарини ин қитъаҳо қитъаи Ҳиҷоз аст, ки Макка ва Мадина дар ҳамин қитъа мебошанд.
Ба харита нигоҳ кунед мебинед, ки як тарафи қитъаи Ҳиҷоз Баҳри Аҳмар ва дигар тарафаш чӯл аст. Бинобар он давлатҳои Рум ва Ирон ин қитъаро гирифта натавонистанд. Худи инҳо ҳам монанди Рум ва Эрон давлат ва ҳукумате надоштанд. Қабила- қабила, яъне ҷамоъа - ҷамоъа зиндагӣ мекарданд.
Ҳар қабила як сардоре доштанд. Ҳамаи арабҳо ҷоҳилу бадавӣ буданд, ба чӯпонӣ ва роҳзанӣ рӯзгузаронӣ менамуданд. Ҳар қабила бо қабилаи дигар соле чанд маротиба ҷангу хунрезӣ мекарданд. Динашон бутпарастӣ буд. Дар хонаи Каъба, ки дар шаҳри Макка аст, сесаду шаст бут чида монда, ҳар қабила ба яке аз онҳо саҷда ва ибодат мекарданд.
Қиморбозӣ ва шаробхорӣ низ дар миёнашон ҷорӣ буд. Агар занашон духтар мезоид, ор карда, он кӯдаки бегуноҳро зинда мегӯрониданд. Инак, дар он вақт мардуми Рум, Эрон ва Арабистон ба ин ҳол ва дигар миллатҳо аз эшон ҳам бадтар буданд. Дунё тамом рӯй ба харобӣ оварда буд. Ҳазрати Парвардигори азимушшаън, ки харобии дунёро намехоҳад, хост, ки як пайғамбаре таъин карда, аҳволи одамиёнро ислоҳ намояд.
Ин пайғамбарро аз миллати Эрон ва Рум таъин накард, чунки онҳо бисёр бадаҳлоқу беандеша ва беғайрат шуда буданд. Арабҳои Ҳиҷоз, ки аслан тобеъи подшоҳони Эрон ва Рум нашуда ва бо мардуми он мамлакатҳо хамроҳ нагашта буданд, аз онҳо беҳтар буданд, беъзе одатҳои хуб доштанд: мусофирпарвар, ростгӯй, боғайрат, суханвар ва шоир буданд. Бинобар он Худои таъоло он Пайғамбари бузургворро аз қавми араб таъин кард, ки он ҷаноб пайғамбари моён ҳазрати Муҳаммад (с) мебошанд.
ТАВАЛЛУД ЁФТАНИ ҲАЗРАТИ РАСУЛИ АКРАМ АЛАЙҲИСАЛЛОМ
Дар боло гуфта будем, ки арабҳо қабила – қабила шуда зиндагонӣ мекарданд. Арабҳои ҳиҷозӣ ҳам инчунин чанд қабила буданд. Бузургтар ва соҳибэътибортарини онҳо қабилаи Қурайш буданд. Зеро хидмати хонаи Каъба ба дасти ҳаминҳо буд. Қабилаи Қурайш сардоре буд номаш Абдулмуталиб, писаре дошт номи ӯ Абдуллоҳ. Абдулмуталиб ин писарро аз дигар писарони худ дӯсттар медошт. Омина ном яке аз духтарони арабро ба никоҳи Абдуллоҳ даровард. Амина аз Абдуллоҳ ҳомила шуд. Баъд аз ҳафт моҳ Абдуллоҳ барои савдогарӣ ба Мадина рафта, дар он ҷо вафот кард. Баъд аз ду моҳи дигар дар санаи 570 исавӣ, дувоздаҳуми моҳи рабеъулаввал, бегоҳии душанбе раҳмати оламиён, Пайғамбари мо ҳазрати Муҳаммад (с) бинни Абдуллоҳ дар шаҳри Макка аз шиками Омина ба дунё омад.
(Идома дорад)
-
22.06.2025 14:51
138
Конфронси байналмилалӣ «Осиёи Марказӣ - меҳвари СҲШ»
-
09.06.2025 13:12
260
Иштирок дар чорабинии сатҳи баланд бахшида ба оғози Даҳсолаи байналмилалии амал оид ба илмҳои яхшиносӣ (криосферӣ), солҳои 2025-2034
-
01.06.2025 19:19
272
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар Ҳамоиши нахустини «Осиёи Марказӣ ва Италия» иштирок ва суханронӣ намуданд
-
07.05.2025 23:59
495
«Ситораи Исмат-достони фоҷиавӣ-қаҳрамонӣ!»
-
05.05.2025 12:47
599
9-уми май рӯзи Ғалаба бар фашизм ва ёде аз қаҳрамонони Ҷанги Бузурги Ватанӣ
-
04.05.2025 14:32
486
Саҳми фиристодагони Тоҷикистон дар таъмини ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ (1941-1945)
-
25.06.2025 11:36
140
Мулоқоти ҳайати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо намояндагони Бонки Осиёии Сармоягузории Инфрасохторӣ
-
23.06.2025 14:53
144
Иштироки ҳайати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар 28-умин Форуми байналмилалии иқтисодии Санкт-Петербург
-
17.06.2025 19:39
216
Тоҷикистон ба ҷалби сармояи хориҷӣ таваҷҷӯҳи бештар зоҳир мекунад
-
14.10.2024 18:41
978
Дар Чин Саммити 6-уми ҷаҳонии воситаҳои ахбори омма доир гардид
-
06.05.2022 10:43
1689
Ҷанг ҳамчун таблиғоти бардурӯғ хизмат мекунад
-
02.09.2019 18:47
3380
Султони Ҳамад: «Дунёи рӯзноманигор ҳазор дунё дорад»
-
25.06.2025 11:34
137
«CASA-1000» намунаи ҳамкориҳои энергетикии минтақавӣ
-
25.06.2025 11:31
121
Харитаи роҳи ҳадафи 7-уми Рушди Устувор барои Тоҷикистон расман ифтитоҳ гардид
-
23.06.2025 14:51
136
Дурнамои рушди энергетикаи барқароршаванда: Душанбе мизбони конфронси байналмилалӣ
-
20.03.2025 11:59
511
Таҷлили Иди байналмилалии Наврӯз
-
06.01.2025 20:57
759
Китобе пурарзиш дар Лоҳутишиносии форсу тоҷик
-
18.11.2024 22:32
879
Дар Москва рушди ҳамкории муассисаҳои таълимӣ дар соҳаи фарҳангу санъат баррасӣ гардид
-
15.04.2025 11:44
459
Ба таваҷҷуҳи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон:
-
13.04.2025 00:00
495
Мулоқоти вазир бо роҳбари намояндагии Cозмони байналмилалии муҳоҷират
-
11.04.2025 03:38
468
Мулоқоти вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҳайати Федератсияи Русия
-
28.02.2025 13:34
762
Паёми шодбошии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба муносибати фарорасии моҳи шарифи Рамазон
-
03.10.2024 20:35
1016
Ҳайати Тоҷикистон дар Конференсияи вазирони маорифи давлатҳои аъзои Созмони ҷаҳонии исломӣ иштирок намуд
-
20.04.2023 15:58
1883
Иди Рамазон омаду моҳи Рамазон рафт….
-
07.03.2025 12:44
626
Ид муборак бонувону модарони азиз!
-
07.03.2025 12:19
605
Таҷлили “Рӯзи Модар” дар Вазорати меҳнат...
-
07.03.2022 13:27
1797
«ИДИ МОДАРОН МУБОРАК!»
-
19.09.2021 19:28
2117
АҲМАДШОҲИ МАСЪУД - РОДМАРДИ ҶАНГҲОИ РОСТИН - II
-
03.09.2021 08:38
2109
АҲМАДШОҲИ МАСЪУД - РОДМАРДИ ҶАНГҲОИ РОСТИН - I
-
25.06.2021 21:45
2325
«ФАРҲАНГИ СУЛҲУ ВАҲДАТ»
-
19.04.2025 15:59
529
Сиёсати ҷавонони Тоҷикистон: стратегия барои оянда
-
07.04.2025 11:03
472
Байни Кумитаҳои миллии олимпии Тоҷикистон ва Эрон Ёддошти тафоҳуми хамкорӣ ба имзо расид
-
03.10.2024 20:24
948
Варзишгари тоҷик Муҳидин Асадуллоев сазовори медали биринҷӣ гардид
-
10.08.2019 09:45
3070
Баъди 15 соли даргузашти Убайд Раҷаб
-
27.07.2014 13:33
3512
Пурсишеву посухе: Халифаҳоро метавон муфассири Қуръон номид ё не?
-
25.07.2014 12:34
3503
Хунрезӣ дар Фаластин ва хомӯшии оҷизонаи мо
-
18.12.2024 16:30
657
Маҷмааи Умумии СММ қатъномаи Русияро барои мубориза бо ситоиши фашизм қабул кард
-
21.11.2024 23:53
680
Русия ва Афғонистон ҳамкориҳои бисёрҷонибаро инкишоф медиҳанд
-
31.10.2024 18:42
625
ИМА самти низоъро боло мебарад: Оё ҷанги сеюми ҷаҳон моро интизор аст?