ҶАМЪ МИЁНИ ДУ НАМОЗ

Аз силсилаи посухҳои Юсуф ҚарзовӢ ба суолҳо

Суол: Оё ҷамъ миёни намози зуҳр ва аср бахотири ҳузур дар ҷашн ё маросиме, ки аз зуҳр то мағриб (аз пешин то шом) идома дорад, ҷоиз аст?

Ҷавоб: фуқаҳои Ҳанбалӣ ҷамъ миёни намози зуҳр ва аср ва ё мағриб ва ишоро дар баъзе мавридҳо ба хотири узри мувоҷеҳ барои зан ва марди мусалмон иҷоза додаанд ва он тасҳил ва осонгирии азиме нисбат ба мусалмонон аст.  Дар ҳадис ворид шудааст: «Паёмбар (с) ҷуз дар ҳангоми мусофират ва бориши борон низ, гоҳ намозҳоро ба сурати ҷамъ адо менамудаанд». Аз Ибни Аббос (р) суол шуда, ки манзури Паёмбар (с) аз ин кор чӣ будааст? Вай ҷавоб дод: «Он Ҳазрат (с) хостаанд, ки умматро дар тангно қарор надиҳанд». Ин ҳадис дар Саҳеҳи Муслим омадааст.

Ҳар гоҳ, дар баъзе мавқеъҳо инсон барои адои ҳар як намозҳои панҷгона дар вақти худаш, бо мушкил ва сахтӣ рӯ ба рӯ шавад, рухсат ва ҷамъи онҳоро дорад, ба шарте, ки онро одат ва равиши ҳамешагии худ насозад, яъне дар фосилаи ду ё се ё чанд рӯз ин кор идома пайдо накунад. Масалан шахс бихоҳад мураттабан дар ҷаласа ё семинаре ё муносибатҳое монанди он, ки замонашон ба ҳам наздик аст, ширкат кунад.

Бинобар ин,  ҷавози ҷамъ миёни ду намоз, ба нудрат ва гоҳ ба гоҳ ва фақат барои рафъи сахтӣ ва машаққатест, ки инсон муваққатан бо он рӯ ба рӯ мегардад, барои мисол, полиси роҳнамоӣ ва ронандагӣ дар мавқеъҳое, ки қабл аз мағриб то баъд аз ишо (хуфтан)  муваззаф аст сари пости худ бошад, метавонад бар ҳасби имкон ва тавоноии худ ба сурати ҷамъи тақдим ё ҷамъи таъхир (намозҳои пешин ва асрро якҷо ва шому хуфтанро дар як вақт хонад), он ду намозро ҷамъ намояд.

Ҳамчунин, пизишке, ки машғули амали ҷарроҳӣ ё муолиҷаи беморе бошад ва имкони тарки онро надошта бошад, метавонад дар партави тасҳили шариъат ва рӯҳи тайсир(осонгир)-и исломӣ ва ба хотири рафъи машаққат намозҳои худро ба сурати ҷамъи тақдим ва ё ҷамъи таъхир адо намояд. Вале муътақид нестам, ки ҳузур дар ҷашн ва маросиме, ки ба муносибате баргузор шудааст ва барои адои намоз низ фурсати кофӣ вуҷуд дорад, битавонад ба унвони зарурат ё узри муваҷҷаҳе барои ҷамъ миёни ду намоз талаққӣ гардад.

Ва набояд ҳеҷ кас аз зану мард барои иқомаи намоз, дар ин навъ маҷолис шарм ва ҳаё ба худ роҳ диҳад. Зеро шарму ҳаё нисбат ба адои вазифаҳои динӣ, аз ҷумла намоз ва мутаъалиқоти он, дар ҳеҷ замон ва маконе ҷоиз нест. Балки баръакс воҷиб аст инсон дар адои намоз худро намунаи шоистае барои дигарон қарор диҳад ва мардумро ба намоз одат диҳад, зеро намоз яке аз шаъоири Илоҳӣ аст, ки бояд ошкоро адо шавад ва мусалмонон бояд ба сурати аланӣ намоз бигузоранд ва онро бузург бишуморанд: «Ҳар  кӣ шаъоири Илоҳиро бузург бишуморад, дар ҳақиқат ҳокӣ аз покии дилҳост» (Ҳаҷ, ояи 32).

Яке аз айбҳои бисёре аз ҷашн ва маросимҳо, ки дар бисёре аз кишварҳои исломӣ барпо мешавад, ин аст, ки бидуни таваҷҷӯҳ ба ҳуқуқи Худованд ва бидуни таваҷҷӯҳ ба замир ва қалби мӯъминоне, ки нисбат ба адои намоз дар авқоти худ исрор ва иҳтимом доранд, авқоти намоз, ба вижа намози мағрибро, фидои он ҷашн ва маросим мекунанд.

Агар намозгузорони воқеӣ, ки дар ин навъи маросим ҳузур меёбанд, мувозиб ва муроқиби адои намоз дар вақти он мебуданд, масъулон ва муҷриёни маросим ва ҷашнҳо низ дар барномарезии худ барои вақти намоз, ҳазорон ҳисоб боз мекарданд.

Ба ҳар ҳол, ҳар касе барои иқомаи намоз сари вақт дучори машақкате гардад, метавонад мутобиқ ба ончӣ баён намудем намозҳои худро ба сурати ҷамъ адо кунад…

Амруллоҳи Низом, «Рӯзгор»