Се хулоса ва як савол. Нишасти сарони БРИКС чиро нишон дод?

Рӯзи 24 октябр нишасти сарони БРИКС дар Қазон ба поён расид - бузургтарин ҳамоиши раҳбарон дар тамоми мавҷудияти ин созмон, ки онро ба авҷи маъруфияти байналмилалӣ расонд. Дар давоми ҳафта БРИКС мавзӯи аслии расонаҳои байналмилалӣ буд. Ва онҳо на дар бораи саммит на дар бораи ҷамъомади худкомаҳо ё бегонагон, ки роҳи муборизаро бо Ғарб интихоб кардаанд, нанавиштанд - онҳо саммитро хеле ҷиддӣ қабул карданд.

Саммити гузашта имкон дод, ки се хулосаи асосӣ бароварда шавад ва як савол муайян карда шавад.

Аввалин ва равшантарин хулоса ин аст, ки афсонаи инзивои Русия комилан аз байн рафтааст. Сиёсатшиноси байналмилалӣ, коршиноси Шӯрои умури байналмилалии Русия Елена Супонина дар мусоҳиба бо хабаргузории «Regnum» гуфт, нишаст дар Қазон нишон дод, ки бархӯрд бо Русия ба унвони раиси БРИКС аз ҷониби аксари кишварҳои Ҷануби Ҷаҳон хеле гарм ва эҳтиромона аст.

Дар ин ҳамоиш даҳҳо раҳбарони ҷаҳон ширкат доштанд. Онҳо на танҳо бо Владимир Путин даст фишурданд, балки бо ӯ дар музокирот як ба як мулоқот карданд ва ҳамчунин эъломияи муштаракро ба таври оммавӣ имзо карданд.

«Ҳамоиши Қазон афзалиятҳои асосии сиёсати хориҷии Русияро тасдиқ ва дастгирӣ кард. Тақрибан нисфи саҳифаҳои Эъломияи Қазон ба бисёрқутбӣ - на танҳо бисёрҷониба, балки махсусан бисёрқутбӣ бахшида шудааст».

«Он дар бораи зарурати эҷоди ҷаҳони бисёрқутбӣ, ки барои кишварҳои аксарияти ҷаҳон мувофиқтар аст, сухан меравад. Таҳримҳои якҷонибаи Ғарб ва дигар чораҳои харобиовар низ интиқод карда мешаванд ва ғайри қобили қабул будани онҳо гуфта мешавад» - қайд намуд Дмитрий Суслов, муовини директори Маркази омӯзиши ҳамаҷонибаи аврупоӣ ва байналмилалии Мактаби олии иқтисодии Донишгоҳи миллии таҳқиқотӣ.

Аз ин рӯ, ба гуфтаи коршинос, ҳоло дар бораи ҷудошавии Русия сӯҳбат кардан хандаовар аст — ин мавзӯъ баста аст. Агар касе ҷудо бошад, ин ҳамон кишварҳои Ғарб ва давлатҳое мебошанд, ки аз рӯи сиёсатҳои хориҷии пешгирифтаи Ғарб амал мекунанд.

Иттиҳодияи БРИКС - ва ин дуввумин хулосаи нишаст аст - ба як маркази воқеии қудрат табдил ёфтааст.

Алтернативаи бартарии амрикоӣ ташаккул меёбад, ин тамоюл бебозгашт аст. "Бале, контури алтернатива то ҳол норавшан аст, аммо ин тафсилот аст, на танҳо гуфтугӯ" - мегӯяд Елена Супонина.

Ба гуфтаи вай, БРИКС на танҳо ба кишварҳои рӯ ба тараққӣ, балки ба онҳое ҳам лозим аст, ки кайҳо ба ҳайси пешсаф баромадаанд: Ҳиндустон ва Чин дар созмон имкониятҳои ҷиддиро барои татбиқи нақшаҳои иқтисодии худ мебинанд. Ва инчунин сиёсати мустақилона пеш бурда, соҳибихтиёрии худро таъкид кунанд.

Дар асл, БРИКС ба клубе табдил меёбад, ки дар он қарорҳои асосӣ қабул карда мешаванд ва системаи нави муносибатҳои байналмилалӣ ташаккул меёбад.

"Пас, касе, ки БЕ БРИКС ё бар ЗИДДИ БРИКС хоҳад буд, дар канор хоҳад монд", — изҳор медорад Дмитрий Суслов.

Аммо чанде пеш аксари коршиносони ғарбӣ изҳор доштанд, ки худи БРИКС дар канор хоҳад монд. Дар ибтидо аз 5 кишвар иборат буд, ки як созмони ягона, якпорчагӣ буд, аммо намояндагӣ надошт, яъне натавонист ба нақши Шӯрои директорони ҷаҳони бисёрқутбӣ даъво кунад.

Гумон мерафт, ки тавсеъаи ногузир онро суст мекунад, зеро дар БРИКС қарорҳо бо ризоият қабул карда мешаванд. Ва агар ташкилот аз тавсеъа даст кашад, ин ба рушди он монеъ мешавад.

Аммо иттиҳодияи БРИКС роҳи ҳалли ин бунбастро бо кӯмаки Русия пайдо кард. Ва ин хулосаи сеюми саммит буд.

Дмитрий Сослов қайд мекунад, ки раёсати Русия ду рисолати асосиро иҷро кардааст. Аввалан, Москав ҳамгироии аъзои навро ба БРИКС ҳамоҳанг кард - шумори кишварҳо аз панҷ ба нуҳ афзоиш ёфт, мавқеи кишварҳои узв дар масъалаҳои муҳимтарини иқтисоди ҷаҳонӣ, идоракунии ҷаҳонӣ, амнияти байналмилалӣ ва ҷанбаи ҷаҳонии фарҳангӣ ва гуманитарӣ дар ҳоле ки созмон тавонмандӣ ва самаранокии худро нигоҳ дошт, ки дар изҳороти муштарак, ки афзалиятҳо ва умумиятҳои мушаххасро муайян кардааст, шаҳодат медиҳад.

Сониян, БРИКС фарогир будани худро нигоҳ дошт. Даҳҳо кишвар мехоҳанд ба ин созмон шомил шаванд ва барои вай муҳим аст, ки онҳоро аз худ дур накунад. Аз ин рӯ, бо ибтикори Москав як гурӯҳи кишварҳои шарики созмон таъсис ёфт, ки ба он 13 давлат даъват шудааст, меафзояд Суслов. Чунин механизм ба кишварҳои узв имкон дод, ки бидуни тавҳин ба номзадҳо аз қабули давлатҳои нав даст кашанд.

“Ин ҷомеа ҳанӯз барои густариши босуръат омода нест. Бале, хоҳишмандони зиёде ҳастанд, ки мехоҳанд ба он ҳамроҳ шаванд, аммо дар ин ҷо мо он чизеро, ки аллакай таҳия шудааст, рехтан намехоҳем" - шарҳ медиҳад Елена Супонина.

Ҳоло БРИКС бояд бо як мушкили нав - амиқсозии ҳамгироӣ мубориза барад. Саволе, ки ҳанӯз ҳал нашудааст, оё созмон ба сохтори қатъӣ ниёз дорад ё беҳтар аст, ки шакли кунунии ҳамкорӣ бидуни чорчубаҳои қатъӣ, ки барои кишварҳои ширкаткунанда хеле ҷолиб буд, нигоҳ дошта шавад?!

Дар баробари ин мумкин аст, ки дар ниҳоят БРИКС боз роҳи ҳалли алтернативӣ интихоб кунад.

Вай ба ташкилоти классикии байналхалқӣ табдил нахоҳад шуд — ҳар қадар мамлакатҳои аъзо бештар бошад, фикру ақидаҳо ҳамон қадар зиёд мешаванд. Аз ин рӯ, ба эҳтимоли зиёд БРИКС роҳи ҳамкориҳои бисёрсуръатро пеш хоҳад гирифт”, - пешгӯӣ мекунад Дмитрий Суслов.

Яъне, оддӣ карда гӯем, дар доираи созмон гурӯҳҳои кишварҳо таъсис дода мешаванд, ки бо ҳамдигар дар соҳаҳои алоҳида ҳамкории шадид хоҳанд дошт. Дар айни замон, БРИКС сохтори чатрӣ боқӣ мемонад — мумкин аст, ки бидуни котибот ва дигар мақомоти назоратӣ.

"Котибот ба зудӣ вазифаҳои сиёсиро ба даст меорад ва ин хусусияти БРИКС-ро заиф мекунад, ки дар он ҳама қарорҳо, аз ҷумла рӯзнома, аз ҷониби давлатҳо дар асоси баробар ва ризоият қабул карда мешаванд", илова мекунад ҳамсуҳбатамон.

Ҳамин тариқ, БРИКС ҳамзамон ҷолибият, самаранокӣ ва потенсиали амиқсозии ҳамгироиро нигоҳ медорад. Аз ин рӯ, тааҷҷубовар нест, ки расонаҳои пешрафтаи Амрико ва Аврупо маҷбуранд эътироф кунанд, ки прототипи Шӯрои директорони ҷаҳони бисёрқутбӣ воқеан дар Қазон мулоқот карда буд.

Дар ҳамин ҳол, ин нашрияҳо набояд аъзои БРИКС-ро мутмаин созанд, зеро раёсати қаблӣ қасд надорад аз мавқеъҳои худ даст кашад.

Геворг Мирзаян, “Регнум”