Интихоботи президентии 2024-и Русия
Рӯзи 17 марти соли ҷорӣ интихоботи президентии Русия баргузор мегардад. Мисли дар бисёр кишварҳо, аз ҷумла дар Тоҷикистон, президент бо роҳи овоздиҳии мустақими умумӣ интихоб мешавад. Сарвари ҳукуматро мардум интихоб мекунанд, на коллегияи интихоботӣ ба мисли ИМА ва ё Эстония.
Дар ҳоли ҳозир танҳо 4 номзад - Владимир Путин, Николай Харитонов (Ҳизби коммунисти Федератсияи Русия), Леонид Слутский (Ҳизби либерал-демократии Русия) ва Владислав Даванков (Ҳизби мардумии нав) иҷозаи ширкат дар интихоботро доранд.
Пурсишҳои иҷтимоӣ (аз ҷумла Маркази “Левада”, ки як ниҳоди либералӣ дар Русия маҳсуб мешавад) ба таври возеҳ нишон медиҳад, ки Владимир Путин рақибони интизорӣ надорад, 60-70% аҳолии Русия бо иштироки 70-80% ба тарафдории ӯ овоз медиҳанд.Ин ба он маъност, ки интизор меравад, ки пуштибонӣ аз Путин имсол дар таърихи интихоботи Русия ба ҳадди рекордӣ бирасад. Қобили зикр аст, ки рейтинги баланди эътимод ба шарофати гирдиҳамоии шаҳрвандони Русия дар пасманзари низоъ дар Украина ва пуштибонии мардум аз давраи президенти феълӣ имконпазир шуд.
Бо дигар авзоъи номзадҳо кор чӣ гуна аст?
Борис Надеждин, зодаи Тошканд, собиқ вакили Думаи давлатии Федератсияи Русия ва ҳампаймони сиёсатмадорони саршиноси мухолифин Борис Немтсов ва Михаил Ходорковский, рақиби аслии Путин маҳсуб мешуд. Эҳтимол меравад, ки иртибот бо онҳо ва ҳамчунин изҳорот дар бораи зарурати хатми низоъ дар Украина сабаби маъруфияти Надеждин дар миёни мухолифони рус дар ғурбат шуданд - маҳз дар атрофи ӯ Михаил Ходорковский, Алексей Навалний ва сохторҳои дигар муттаҳид шуданд. Қобили зикр аст, ки ин “лоиҳа”-ро дар воқеъ кишварҳои ғарбӣ дастгирӣ мекунанд – дар ниҳоят, раҳбарони мухолифини Русия дар Британияи Кабир ё кишварҳои соҳили Балтика зиндагӣ мекунанд ва мунтазам аз бунёдҳои аврупоӣ ва амрикоӣ дастгирӣ мегиранд.
Мухолифони Русия дар баробари таблиғоти мустақим ба тарафдории Борис Надеждин, ҳамчунин ба амалҳои мухталиф дар Русия ва хориҷи кишвар, ки алайҳи Путин нигаронида шудаанд, даъват мекунанд. Ҳамин тариқ, “Фонди мубориза бо коррупсия”пешниҳод мекунад, ки дар кӯчаҳо граффити ранг карда шавад ва Ходорковский дар Ҳелсинки эътирозҳо баргузор мекунад. Бо вуҷуди талошҳои мухолифин, ин амалҳо дар миёни шаҳрвандони Русия вокуниши густурда пайдо накардаанд ва ҳамин пурсишҳо нишон медиҳанд, ки Надеждин натавонистааст беш аз 8 дарсади ороро ба даст орад. Дар натиҷа, ба ӯ умуман иҷозаи ширкат дар интихоботро надоданд - баъзе аз имзоҳои ҷамъовардаи ба ҷонибдорӣ аз ӯ қалбакӣ буданд - ин далелро ҳатто намояндагони мухолифин эътироф карданд.
Нишондиҳандаҳои номзадҳои боқимонда (аз 1 то 5%) ба таври умум афзалиятҳои сиёсии як қисми ками аҳолии Русияро инъикос мекунанд. Намояндагони Партияи Коммунистӣҳар дафъа камтар овоз мегиранд — онҳоро асосан интихобкунандагони калонсол тарафдорӣ мекунанд. Ҳизби либерал-демократ низ ягон идеяи ҷолиб пешниҳод намекунад, ба назар мерасад, беҳтарин замони он бо марҳум Владимир Жириновский алоқаманд будааст. Ҳизби либералии "Одамони нав" ва намояндаи он Владислав Даванков низ ба далели авзоъ ва вазъи кунунӣ ба ягон муваффақияти қобили мулоҳиза даъво намекунанд ва эҳтимолан ҷои охиринро ишғол мекунанд.
Аз ин рӯ, ба пирӯзии Путин шубҳае нест. Ин барои Тоҷикистон чӣ маъно дорад?
Маҳз дар замони Путин рушди фаъоли муносибатҳои Тоҷикистону Русия оғоз ёфт: сохтмони нерӯгоҳи барқи обии “Сангтӯда”, ки дуввумин нерӯгоҳ дар Тоҷикистон аст, дубора оғоз шуд, гардиши мол миёни кишварҳо сол аз сол мунтазам афзоиш меёбад, барномаҳои гуногуни иҷтимоӣ амалӣ мешаванд, системаи душаҳрвандӣ амал мекунад, муносибатҳо дар соҳаи маориф, саноат ва маданият инкишоф меёбанд. Ҳамчунин дар замони Путин ҳамкориҳои дуҷониба дар чаҳорчӯби СҲШ ва СПАД инкишоф ёфта, дар қаламрави кишвари мо як силсила машқҳои муштараки низомӣ баргузор шуданд.
Дӯстии Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Владимир Путин дар рушди муносибатҳои дуҷониба нақши муҳим дорад. Мулоқоти охирини онҳо рӯзи 21 феврал дар Қазони Русия баргузор шуд, ки дар ҷараёни он Пешвои миллат зикр карданд, ки феълан «ягон масъалаи ҳалношуда» миёни сарони ду кишвар вуҷуд надорад. Президентҳо пайваста пуштибонии ҷомеаро аз ҳамдигар изҳор мекунанд ва аз ҷумлаи аввалинҳо шуда ҳамдигарро бо рӯйдодҳои муҳим табрик мекунанд.
