САИД АБДУЛЛОҲИ НУРӢ: «ОШТИНОМА» - 12
Бозгашти муташаккилонаи паноҳандагони дар Афғонистон буда ба Ватан ба он мусоидат намуд, ки муҳоҷирини дар кишварҳои ИДМ буда ва гурезаҳои иҷбории дохилӣ низ бо рӯҳияи баланду эътимоди қавӣ гурӯҳ – гурӯҳ ба ҷойҳои зисти муқимии худ баргарданд. Нақшаи зерин теъдоди гурезаҳои иҷбориро дар дохил ва муҳоҷиринеро, ки ба иллати ҷанги шаҳрвандӣ ҷойҳои истиқоматии худро ба мақсади кишварҳои дигар тарк гуфтаанд, нишон медиҳад:
|
Т/р |
Манотиқи сукунат |
Теъдоди паноҳандагон |
Теъдоди бозгаштагон ба Ватан
|
Боқӣ
|
|
1 |
Федератсияи Русия |
145857 |
98 |
145759
|
|
2 |
Ҷумҳурии Украина |
53100 |
- |
53100
|
|
3 |
Ҷумҳурии Белорусия |
42043 |
- |
42043
|
|
4 |
Давлати Исломии Афғонистон |
61550 |
61345 |
205
|
|
5 |
Ҷумҳурии Исломии Покистон |
2000 |
30 |
1970
|
|
6 |
Ҷумҳурии Туркманистон |
5017 |
2059 |
2958
|
|
7 |
Ҷумҳурии Қирғизистон |
15223 |
128 |
15095
|
|
8 |
Дохили Тоҷикистон |
604170 |
571491 |
32679
|
|
9 |
Ҷамъи умумӣ |
928960 |
635151 |
293809
|
Табиист, ки бо авдати муҳоҷирин проблемаҳои онҳо ба якборагӣ ҳалли худро пайдо намекунанд. Баръакс, бозгашти паноҳандагону гурезаҳои иҷборӣ боиси бурузи мушкилоту афзоиши масоили мухталифе гардиданд. Яке аз масъалаҳои аввалин ва муҳиме, ки муҳоҷирин баъди бозгашти худ бо он рӯ ба рӯ мемонданд, ин масъалаи манзили истиқоматиашон буд. Хурсандиву нишоти ҳосилшуда аз бозгашт ба Ватанро ба якборагӣ андӯҳи бесарпаноҳӣ иваз мекард. Мардум беҳуда ин ҷангро ҷанги хонумонсӯз ном накарда будааст.
Тибқи омори расмӣ дар ин ҷанг 37 ҳазору 950 хона ба куллӣ сӯхтаву хароб шуда буданд. То соли 1997 Ҳукумати Ҷумҳурӣ бо кӯмаки созмонҳои хайрияи байналмиллалӣ шумораи зиёди ин хонаҳоро барқарор ва тармиму барои зист мувофиқ карда буданд. Вале ҳанӯз ҳам ҳазорҳо манзилҳои истиқоматии дигар вайронаву валангор буданд. Садҳо адад хонаҳои дигар аз ҷониби силоҳбадастону ашхоси ба истилоҳ «тавоно» ғасб карда шуда буданд. Онҳоро низ мебоист дар ҳамкорӣ бо мақомоти ҳокимиятҳои маҳаллӣ ва органҳои ҳифзи ҳуқуқ ба соҳибони аслиашон бармегардонидем.
