“БЕСАВОДИИ ДУХТАРОН - БЕСАВОДИИ ҶОМЕЪА ВА МИЛЛАТ”

Бар асоси омори расмӣ дар Тоҷикистон танҳо 83 дар сади духтарон таҳсили ҳатмӣ дар макотиби ҳамагониро пушти сар мекунанд ва ҳафтдаҳ дар сади духтарон аз омӯзиш дар макотиби ҳамагонӣ маҳрум мемонанд. Ин омор рӯзи сешанбеи 5 июл дар мизи гирди вижае, ки ба масоили таҳсили духтарони шогирд дар макотиби ҳамагонӣ ва донишгоҳҳои олӣ тахсис ёфта буд, садо дод. Суханронони ин ҳамоиш масъалаи дар канор мондани духтарон аз омӯзишро яке аз масоили доғи ҷомеъаи имрӯзии Тоҷикистон хонданд.

Ҳонгвей Ҳау, раҳбари намояндагии UNICEF ё Сандуқи Кӯдакони Созмони Милали Муттаҳид дар Тоҷикистон, зимни суханронӣ хитоб ба масъулони Вазорати маъорифи Тоҷикистон, гуфт, ки барои бозгардонидани духтарон ба макотиб ва ҷилавгирӣ аз раванди тарк кардани омӯзиш ва парвариш аз сӯйи шогирдони духтар иқдомоти зарурӣ ба харҷ бидиҳанд. Хонум Ҳау афзуд: “Дар навбати худ UNICEF кӯшиш хоҳад кард, ки аз барномаҳои марбут дар ин замина ҳимояти молӣ кунад.”

Яке аз барномаҳои вижае, ки аз соли 2006 бад ин сӯ барои бозгардонидани духтарон ба макотиб дар Тоҷикистон фаъол аст, “Таҳсилоти духтарон дар Тоҷикистон” ном гирифта ва аз сӯйи UNICEF ҳимояти молӣ мешавад.

“Духтарони берун аз мактаб –масъалаи доғи ҷомеъа”

Ҳуринисо Ғаффорзода, раиси созмони ғайридавлатии “Оштии миллӣ” ва ҳамоҳангсози ин барнома мегӯяд, ки дар тӯли ин солҳо онҳо ба ҷуз аз тадобире аз қабили баргузории нишастҳо бо волидон ва масъулони макотиб дар навоҳии дуруфтода ва анҷоми сӯҳбатҳо дар мавриди зарурати омӯзиш барои духтарон, ҳамчунин теъдоди қобили мулоҳизаи духтаронро барои таҳсил ба макотиб бозгардонидаанд.

Хонум Ғаффорзода мегӯяд, ки ҳадафи барнома ҷалби ҷомеъа ба масоили доғи дар канор мондани духтарон аз таҳсил аст, ки метавонад дар оянда мунҷар ба бесаводии ҷомеъа ва миллат шавад. Ҳуринисобону афзуд: “Ин барнома 80 мактаби ҳамагониро таҳти пӯшиш қарор додааст, вале ба ақидаи ман бо таваҷҷӯҳ ба афзоиши раванди аз мактаб дар канор мондани духтарон мо бояд бо кумаки Вазорати маъорифи Тоҷикистон коре бикунем, ки то соли 2015, яъне охири соли роҳандозии барнома куллия макотиби Тоҷикистонро бо он фаро бигирем.”

Хонум Ғаффорзода мегӯяд, ки ҷонибдори қонун дар бораи омӯзиши ҳатмӣ то клосии 11 будааст. Ҷомеъашиносон бо ишора ба ҷомеъаи падарсолории Тоҷикистон дар заминаи дар канор мондании духтарон мардҳоро гунаҳкор медонанд. Зеро бештар падарон дар хонавода мубтакири аз мактаб канор гирифтани фарзандони духтар ҳастанд.

Гулҷаҳон Бобосодиқова, раиси созмони ғайридавлатии “Занони таҳсилкарда” бо ишора ба толори нишаст, ки ширкаткунандагони онро аксаран мардҳо ташкил медоданд, мегӯяд: “Чи хуб, ки дар нишасти имрӯз бештар оқоён ҳастанд, зеро мушкилоти марбут ба таҳсили духтарон маҳз ба мардон бастагӣ дорад. Ман фикр мекунам, ки ҳалли он низ бештар дар дасти оқоён аст. Дар миёни мақомот низ аксаран мардҳо ҳастанд ва онҳо набояд ба тақдири духтарон, яъне модарону такондиҳандаи ҷомеъаи имрӯзу фардо мо бетафовут бошанд.”

Хонум Бобосодиқова мутмаин аст, ки афзоиши теъдоди бештари занон дар миёни мақомот аз ҷумла таъйини вазири зан ва ё сафири зан ва мулоқоти занони сиёсатмадор дар рустоҳо ва манотиқи дуруфтода бо занону духтарон метавонад, барои ҷалби духтарон ба таҳсил ва ё идомаи таҳсили онҳо дар донишгоҳҳои олӣ таъсири назаррасе кунад.

Муаллимони камбизоъат

Дар даврони Шӯравӣ муаллими мактаби ҳамагонӣ дар муқоиса бо афроди дорои машоғили дигар, мизони бештарин маъошро дарёфт мекард. Вале имрӯзҳо омӯзгорони макотиби ҳамагонӣ маъоши ночизе дарёфт мекунанд ва аз ин рӯ алоқаманди фаъолияти берун аз кори омӯзгорӣ нестанд. Аз ҷумла андак омӯзгорон омода ҳастанд, ки баъд аз анҷоми дурус дар макотиб ба манозили мардум бираванд ва онҳоро барои таҳсили духтарҳояшон ташвиқ кунанд.

Ҳуринисо Ғаффорзода мегӯяд, ки агар дар гузашта ноҳияи Рашт дар масъалаи берун кашидани духтарон аз макотиб дар ҷойи аввал меистод, ҳоло ин мақомро ноҳияи Исфараи вилояти Суғд ба худ ихтисос додааст. Гуфта мешавад, ки ин ноҳия дар вилояти Суғд аз ҷумлаи мантақаест, ки дар он нуфуси исломгароён зиёд ба назар расидааст.

Масъулони бахши омӯзишу парвариши ноҳияи Исфара гуфтаанд, ки дар воқеъ масъалаи дар канор мондани духтарон аз таҳсил дар макотиб дар ин ноҳия вуҷуд доштааст. Исмоил Ҳомидов, муъовини бахши омӯзишу парвариши шаҳри Исфара мегӯяд,ки дар ин шаҳр 83 муассисаи таълимӣ вуҷуд дорад ва дар инҷо ҳам мушкили дар канор мондани духтарон аз таҳсил вуҷуд дорад.

Вай гуфт: “Фарзи мисол дар мактаби 27 ҷамоати Чоркӯҳ ҳамин сол 175 нафар клоси нуҳумро тамом кунанд ва 90 нафар аз онҳоро духтарон ташкил диҳанд, танҳо ҳудуди 15- 20 нафар аз онҳо таҳсилро дар клоси даҳум идома медиҳанд.”

Оқои Ҳомидов чанд омили аслӣ аз ҷумла нарасидани ҷой дар макотиб, камбизоъатӣ ва таъсири волидон ва динро номбар кард, ки мунҷар ба канора гирифтани духтарон аз таҳсил дар ин ноҳия шудааст. Аммо Ҳикматуллоҳ Сайфуллозода, раҳбари дафтари матбуоътии Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон мегӯяд, ки дин ба ин масъала рабте надоштааст.

Оқои Сайфуллозода афзуд: “Дини ислом ба ҳеҷ маҳал таҳсил барои духтаронро маҳдуд ва мамнӯъ накардааст. Он падароне, ки духтарони худро бо баҳонаи динӣ аз мактаб канор мегиранд, ин корро аз ҷаҳолаташон мекунанд.”

Дар ҳамин ҳол, Вазорати маъорифи Тоҷикистон дар моҳи марти соли ҷорӣ, эълом кард, ки ҳудуди панҷоҳ ҳазор нафар ҷавондухтарони синни мадраса дар ин кишвар дар мактаб таҳсил намекунанд. Яке аз пешниҳодҳои умдае, ки дар мизи гирди имрӯз барои ҷалби духтарон ба омӯзишу парвариш ироа шуд, таъсиси муассисаҳои омӯзишии баъд аз мактаби ҳамагонӣ, аз ҷумла донишкадаҳои фаннӣ ва исломӣ дар водии Рашт буд.