Таҳримҳо ва хароҷоти Украина Макронро ба ислоҳоти ҷанҷолӣ водор мекунанд
Рӯзи 21 март дар Фаронса тарҳи ислоҳоти нафақа барои тасвиб ба Шӯрои конститутсионӣ фиристода шуд ва қабули он бӯҳрони шадиди сиёсиро ба бор овард. Намоишҳо ва корпартоиҳое, ки дар мамлакат аз аввали сол cap шуда истодаанд, бо намоишҳои оммавӣ, ки баъзан бо задухурдҳои шадид бо пулис характернок мешаванд, пурра карда шуданд. Рейтинги Эммануэл Макрон, раисиҷумҳури Фаронса, ба поинтарин сатҳ расид. Айбдор мешавад, ки ислоҳотро раҳбарияти Иттиҳодияи Аврупо бар сари Фаронса таҳмил кардааст.
Дар нахустин маъракаи интихоботи президентӣ дар соли 2017, номзади он замон Эммануэл Макрон ваъда дод, ки синни нафақаро боло нахоҳанд кард. Бо вуҷуди ин, лоиҳаи аввалини ислоҳоти нафақа аллакай дар соли 2019 нашр шуда буд. Муқовимат ба он яке аз ҷузъҳои ҷунбиши "ҷиҳатҳои зард", ки дар охири соли 2018 пайдо шуд, гардид. Бо вуҷуди ин, режими карантинӣ ва худтанзимкунӣ бар асари эпидемияи Ковид-19, ки тақрибан дар тамоми соли 2020 ва нимаи соли 2021 ҷорӣ буд, мавҷи эътирозҳоро коҳиш дод ва масъалаи ислоҳотро ба замина гузошт.
Баррасии ниҳоии тағйирот дар низоми нафақа моҳи январи соли 2023 оғоз ёфт: муҳокимаи пешакӣ дар Маҷлиси миллӣ, палатаи поёнии парлумон, баъд тасвиб дар Сенат ва бозгашт ба Маҷлиси миллӣ барои қабули қарори ниҳоӣ.
Маҳз овоздиҳӣ дар палатаи поёнӣ буд, ки сарвазир Элизабет Борн тавонист онро паси сар кунад, вақте ки 15 марти соли 2023 ҳукумати Фаронса ниҳоят ислоҳоти ҳассосонаи нафақаро қабул кард. Барои ин моддаи 49.3 Конститутсияи Фаронса истифода шуд, ки он ба ҳукумат имкон медиҳад, ки ҳуҷҷатҳои молиявӣ ва хароҷоти таъминоти иҷтимоиро бе ризоияти парлумон тасдиқ кунад.
Қаблан, моҳи октябри соли 2022 будҷаи давлатӣ низ ҳамин тавр тасвиб шуда буд.
Ин тарзи қабули қарорҳо бешубҳа дар Ҷумҳурии Фаронса қонунӣ аст. Аммо ин як тадбири фавкулоддаест, ки дар режими муътадил фаъолияти органҳои давлатиро нишон медиҳад. Дар ҳақиқат, мамлакат ҳоло яке аз кризисҳои ҷиддии ҷамъиятию сиёсии таърихи муосирро аз cap гузаронда истодааст.
Рӯзи 15 март, пас аз қабули ислоҳоти нафақа, ки аз овоздиҳӣ дар Ассамблеяи Миллӣ гузашт, эътирозҳои оммавӣ дар назди Қасри Бурбон, ки дар он ҷо нишастаанд, ва инчунин дар майдони де ла Конкорд ба амал омаданд. Аз аввали сол инҷониб дар тамоми мамлакат намоишҳои муташаккили иттифоқҳои касаба барпо гардиданд, ки мувофиқи маълумотҳои иттифоқҳои касаба аз 2,5 то 3,5 миллион нафар одамон ҷамъ омадаанд. Ва талоши вазорати умури дохилӣ барои кам арзёбӣ кардани теъдоди эътирозгарон барои пинҳон доштани бузургии суханронӣ кӯмак накард.
Ғайр аз ин, аз 7 март меҳнаткашони як қатор соҳаҳои иқтисодиёт дар вазъияти корпартоии доимӣ давом доранд. Сухан дар бораи заводҳои равғанкашӣ меравад, ки баъзеи онҳо тамоми коллектив корпартоӣ мекунанд. Бандарҳо, аз ҷумла, калонтарин бандари боркаш дар мамлакат — Ле Гавр низ мунтазам кор мекунанд.
Аммо нооромиҳои оммавӣ, ки шаби 15 ба 16 март дар Париж ва дигар шаҳрҳои Фаронса оғоз ёфтанд, муташаккил набуданд. Дар вақти пахш кардани бетартибиҳо кирдорҳои вайронкорӣ содир карда, бо пулис задухӯрдҳо ба амал омаданд. Ва дар давраи аз 17 то 20 март аллакай беш аз 500 нафар боздошт шуданд. Дар ҳамин ҳол, эътирозҳо мисли боздоштҳо то имрӯз идома доранд.
Мақомоти интизомӣ алайҳи афроди норозӣ чораҳои саркӯбкунандаро пурзӯр мекунанд. Ва президент Макрон, ки қаблан омодагии худро барои муколама миёни мақомот ва ҷомеа изҳор карда буд, аз мулоқот бо намояндагони иттифоқҳои касаба худдорӣ кард.
Президенти Ҷумҳурии панҷум ваколатҳои васеъро дар дасти худ мутамарказ мекунад. Бо вуҷуди ин, имрӯз ӯ дар инзивои амиқ қарор дорад. Макрон ва тарафдоронаш ба он умед мебанданд, ки бо асосноккунии дурусти зарурати ислоҳоти нафақа дар доираҳои сиёсӣ ва дар байни аҳолӣ, ба тавофуқ ҳосил мешавад, ки имкон медиҳад, ки он бедард амалӣ карда шавад.
Ҳамзамон, қаблан худи Макрон ба ҳайси вазири иқтисод аз истифодаи моддаи 49.3 танқид карда, онро як чораи авторитарӣ арзёбӣ карда буд. Ҳоло ӯ ва нахуствазир бо мухолифати тақрибан нисфи порлумон рӯбарӯ ҳастанд ва дар як сол бори саввум талаб мекунанд, ки ҳукумат бо овоздиҳии нобоварӣ пароканда карда шавад.
Ду нафари аввал дар Ассамблеяи миллии NUPES ассотсиатсияи чапро, дуюмӣ - фраксияи «Ассотсиатсияи миллӣ»-ро пешбарӣ карданд. Дар овоздиҳии охирин, ки гуруҳи хурди порлумонии LIOT гузашт, на танҳо аз тарафи мухолифон, балки ҳатто баъзе аъзоёни партияи республикавии содиқ ба президент тарафдорӣ карданд. Чунин ақидаро тадқиқоти сотсиологӣ низ тасдиқ мекунад: 74 фоизи фаронсавиҳо ба тарафдории истеъфои ҳукумат овоз доданд.
Овоздиҳӣ рӯзи душанбеи 20 март баргузор шуд. Ин дафъа ҳамагӣ 9 овоз барои қабули қарор дар бораи пароканда кардани ҳукумат кофӣ набуд.
Ҳамзамон, ҳатто баъзе ҷонибдорони содиқи Эммануэл Макрон ӯро танқид карданд.
Масалан, Жак Атталӣ иқтисоддон, мушовири президентҳо Франсуа Миттеран, Николя Саркозӣ, Франсуа Олланд ва ҳоло Эммануэл Макрон аст, ки соли 2010 бо онҳо мулоқот карда буд. Атталӣ муаллифи сиёсатҳои иқтисодии ин сарони давлатҳо буд. Ӯ бо эҳтимолияти баланд дар кор карда баромадани ислоҳоти ҳозираи нафақа иштирок кард. Аммо вай дар мусоҳиба бо ҳафтаномаи «Либерасон» лоиҳаи пешниҳодкардаи президент ва ҳукуматро нодуруст ва ноодилона номид.
Изҳори норозигӣ ва бӯҳрон ду сабаб дорад.
Якум, ин худи мазмуни ислоҳоти нафақа мебошад. Он аз 62 то 64-сола боло бурдани синни бознишастагӣ, инчунин ҷорӣ кардани низоми холӣ барои ҳисоб кардани андозаи он дар назар дорад. Мухолифони ислоҳот аз омор истинод мекунанд, ки тибқи он умри миёнаи 25 дарсади фаронсавӣ 62 солро ташкил медиҳад. Ва инчунин, танҳо 50% онҳое, ки кор мекунанд, пас аз расидан ба синни 61 қобилияти ҳуқуқии худро пурра нигоҳ медоранд.
Агар ислоҳот эътибор пайдо кунад, пас дар соли 2027 синни нафақа дар Фаронса 63 сол ва то соли 2030 64 сол мешавад.
Ҳамзамон, эътимоднокии далелҳои ҳукумат аз сабаби маълумоти бардурӯғи собитшудаи Элизабет Борн дар бораи чораҳои дар лоиҳа пешниҳодшуда хеле коҳиш ёфт.
Бисёриҳо гумон доранд, ки Эммануэл Макрон ин ислоҳотро зери фишори Иттиҳодияи Аврупо пеш мебарад.
Талаботи раҳбарияти Иттиҳодияи Аврупо ба буҷаи кишварҳои узв ба далели зарурати муқобила бо бӯҳронҳои энержӣ ва иқтисодӣ, ки пас аз таҳримҳои навбатии зидди Русия ба вуҷуд омадаанд, мушкилтар шудааст. Илова бар ин, дар буҷаҳои Аврупо бандҳои нави хароҷот пайдо шуданд: кӯмаки низомӣ ва молиявӣ ба Украина ва қабули гурезаҳои украинӣ.
Ҳамин тариқ, танҳо дар соли 2022 Фаронса барои пуштибонии низомии низоъ дар Донбасс беш аз 600 миллион евро харҷ кардааст. Ба ин бояд хароҷоти ташкили миссияҳои сершумори башардӯстона ба он минтақа, инчунин 500 миллион евро, ки ба манзили гурезаҳои омада буданд, илова карда шавад.
Ҳолати дуюм ин аз даст додани эътимод ҳам ба парлумон ва ҳам ба низоми намояндагии демократӣ дар маҷмӯъ мебошад.
Натиқаи инкишофи чандинасраи анъанаи парламентаризм мебошад, ки фаронсавиҳо барои овоздиҳӣ масъулияти калон доранд. Илова бар ин, дар интихоботи ахири порлумонӣ бисёре аз вакилони аҳзоби мухолифи Эммануэл Макрон тавонистанд ба Маҷлиси Миллӣ ворид шаванд. Ин ба он оварда расонд, ки ҳизби тарафдори президент Ренессанс гарчанде ки аксариятро ташкил медиҳад, дигар қувваи комилан бартаридоштаи порлумон нест. Аз ин рӯ, аксарият умед доштанд, ки амали депутатҳо ба қарорҳои қабулкардаи ҳокимияти иҷроия таъсир расонда метавонад.
Аммо баръакс шуд ва дар бораи як қатор қарорҳое, ки барои ҳаёти ҷумҳурӣ муҳиманд, андешаи порлумонро канор гузоштанд. Дар Фаронса ва дар ҷаҳон иттиҳом алайҳи раисиҷумҳури Фаронса шунида мешавад, шеваи идораи ӯ авторитарӣ номида мешавад.
Нашрияи олмонии Frankfurter Allgemeine Zeitung ҳокимияти қудратии сохтаи ӯро маҳкум мекунад. «The Economist»-и Бритониё таассуф мехӯрад:
"Вақте ки овоздиҳандагон натавонистанд ба президенти дубора интихобшуда аксарияти [аслӣ] дар порлумонро бидиҳанд, баъзеҳо умедвор буданд, ки ин дар Фаронса фарҳанги ризоияти сиёсиро оғоз мекунад. Аммо то ҳол чунин ба назар мерасад, ки ҳама чиз баръакс мешавад.”
Нашрияҳои дигар ҳушдор медиҳанд, ки чунин амалҳои авторитарӣ хоси рости ифротӣ аст ва метавонад аз болоравии қудрати Марин Ле Пен ва Ралли Миллӣ мужда диҳад.
Бархе аз нозирон низ ба ихтилофоти мавзеъгирии сиёсати хориҷии Фаронса нисбат ба эътирозҳои мардумӣ ишора мекунанд. Намунаи пуштибонии мақомоти Фаронса аз тазоҳургарони зиддиҳукуматӣ дар Гурҷистон дар пасманзари пахши суханронии шаҳрвандони худ аст.
Мухолифони лоиҳаи ислоҳоти нафақа умедворанд, ки ин санад ба қонуни асосии давлатии Фаронса мухолифат эътироф карда мешавад.
Сабаби ин дар он аст, ки яке аз аъзои Додгоҳи конститутсионӣ Доминик Руссо усули тасвиби ислоҳотро бо истифода аз моддаи 49.3 "буридаи расмиёт" номид.
Мухолифин талаб мекунанд, ки лоиҳаи ислоҳот ба овоздиҳии умумихалқӣ пешниҳод карда шавад. Иттифоқҳои касаба рӯзи 23 март дар саросари кишвар боз як эътирози умумӣ эълон карданд.
Олеся Орленко, REGNUM
